Günümüzdeki ciddi gıda hastalıkları arasında olan çölyak hastalığında genetik yatkınlık çok önemlidir. Bu nedenle çölyak hastaları hangi besinleri tüketemez sorusuyla ilgili de sıklıkla araştırma yapılmaktadır. Öncelikle çavdar, buğday ve arpa gibi tahılların içerdiği glutenli ürünler pek çok gıdada yer almaktadır. Dünya üzerinde bu hastalığın en fazla görüldüğü ülkeler Türkiye başta olmak üzere Avustralya, Batı Avrupa ve Kuzey Amerika ülkeleridir. Elbette bu ülkelerde ciddi bir buğday tüketiminin olması, genetik süreci de başlatmaktadır.
Glutene genetik olarak yatkın olanlarda ortaya çıkan çölyak hastalığı, her yaşta görülebilmektedir. Bununla beraber hastalığın tanı ve tedavisi çok önemlidir. Tanı konulurken çok sayıda test yapıldıktan sonra ömür boyu glutensiz diyet uygulaması geçerli olur. Bu nedenle çölyak hastalarının kesinlikle tüketmemesi gereken besinler, uzmanlar tarafından hastalarla paylaşılmaktadır.
[sp-related style=”light” id=”167″]
Glutensiz Diyette Tüketilebilen Besinler
Glutensiz diyet başta buğday olmak üzere arpa, çavdar ve yulaf içeren gıdaların tamamının tüketilmemesi demektir. Bu anlamda bazı gıdaların rahatlıkla tüketilebileceği aktarılır. Örneğin tüm sebze ve meyveler ile et ürünleri gluten içermemektedir. Ancak işlenmiş hazır et tüketmeden önce gerekli araştırmalar yapılmalıdır.
Çölyak hastalığının tek tedavisi olan glutensiz diyette, günlük vücuda alınacak gluten miktarı için herhangi bir sınır yoktur ancak 10 mg’nin altındaki değerlerin daha sağlıklı olduğu bilinmektedir. Ek olarak süt ürünleri, mısır ve pirinç gibi gıdalar, çölyak hastalarının glutensiz diyette tüketebileceği besinler arasındadır.
Çölyaklıların besinlerde yer alan glutene hassasiyet düzeyleri genelde farklıdır. Bununla beraber çölyak hastaları hangi besinleri tüketemez sorusuyla ilgili yazımızın devamında kapsamlı bilgiler paylaşılmıştır.
Çölyak Hastalarına Yasak Olan Besinler
Çölyak hastaları için kesinlikle yasaklanmış olan besin grupları bulunmaktadır. Bu besinlerin tüketilmesi komplikasyon risklerini artırdığı gibi ilerleyen zamanlarda farklı hastalıkların ortaya çıkmasına neden olmaktadır. Bu nedenle tedavi sürecinin başarılı olması için glutenli olan tüm gıdaların diyet listesinden çıkarılması gerekmektedir.
[sp-related style=”light” id=”257″]
Genel olarak çölyak hastaları hangi besinleri tüketemez hakkında incelenen besin grupları aşağıdaki gibidir;
- Et, balık ve yumurta ürünleri
- Süt ürünleri
- Tahıllar
- Sebzeler
- Meyveler
- Yağ ve çeşniler
- İçecekler
Et, Balık ve Yumurta Ürünler: Bu gruba giren ve çölyaklılara yasak olan besinler, kıymalı yemekler, sosis, unla kızartılan balık, ekmekli köfte ve bulgurlu yemeklerdir. Ayrıca dilimlenmiş sosis ve soğuk et, konserve et, balık bazlı soslar, balık ve et bazlı hazır gıdalar ve daha önceden pişirilmiş gıdalar, riskli gıdalar arasındadır.
Süt Ürünler: Bu kategoride tahıl içeren yoğurtlar başta olmak üzere buğday unu eklenmiş sütlü tatlılar ve bulgur eklenmiş sütlü çorba ve yoğurtlu çorbalar kesinlikle yasaktır. Riskli olan ürünler ise krem şanti, dilimli peynir, pudingler, süt bazı içecekler, hazır meyveli yoğurtlar, eritilmiş peynir, küf derili peynir ve damarlı peynirdir.
[sp_ad]
Tahıllar: Tahıl kategorisinde çok sayıda ürün sıralanmaktadır. Bu nedenle çölyak hastaları hangi besinleri tüketemez sorusunun tahıllar açısından yanıtı aşağıdaki maddelerle yanıtlanmaktadır;
- Yulaf, buğday, çavdar ve arpa ile yapılan tüm yiyecekler
- Erişte
- Bisküvi
- Kuskus
- Simit
- Yarma
- Börek
- Kraker
- İrmik
- Çörek
- Pastalar
- Malt bazlı tahıllar
- Dondurma külahı
- Ekmek
- Şehriye
- Bulgur
- Makarna
Tahıllar arasında riskli olan besinler ise şişirilmiş pirinç, mısır çevirmesi ve paketlenmiş patates cipsidir.
Sebze ve Meyveler: Un ve türevleriyle tüketilen sebze ve meyveler kesinlikle çölyaklılar için yasaktır. Riskli olan grupta ise şeker kaplı meyveler ile koyultucu içeren sebze bazlı yemekler örnek olarak gösterilebilir.
Yağ ve Çeşniler: Çölyak hastalarına yasak olan yağ ve çeşniler şu şekildedir;
- Aşırı yağlı yiyecekler
- Ketçap
- Hazır salça
- Unla yapılan soslar
- Krema
- Fındık
- Fıstık
- Kaymak
- Badem
- Ceviz
- Hazır satılan çeşnili yiyecekler
[sp-related style=”light” id=”171″]
Yağ ve çeşni grubunda riskli olanlar ise hazır soslar, kabartma tozu, et suyu karışımları, ot ve baharat karışımları ile tat vericiler olarak sıralanmaktadır.
İçecekler: Boza dışında çölyak hastalarına zararlı olan herhangi bir içecek bulunmamaktadır.