Çölyak tanısı konulan bireyler ilk olarak bu süreci kabullenmeye çalışır. Bu durumun ardından tedaviye başlamış olan bireyler de sürekli olarak çölyak hastalığının tedavisi var mı konusunda araştırma yapmaktadır. Yani kesin bir tedavisinin olup olmadığı sürekli merak edilmekle beraber yapılacak işlemlerin neler olduğu araştırılmaya devam edilmektedir. Öncelikle bu hastalıkta katı bir şekilde uygulanması gereken glutensiz diyet vardır. Bu diyet ömür boyu yapılmalıdır. Ek olarak diyetin kabullenilmesi ve hiçbir şekilde bırakılmaması gerekmektedir.
Çölyak Hastalığında Tedavi Yöntemleri
Bireylerin kısa ve kolay bir şekilde uygulamak istediği çölyak tedavi yöntemlerine aslında uzmanların onayı dışında başvurulmamalıdır. Çünkü tanı konulma süreci de bireylerin tek başına gerçekleştirecekleri bir işlem değildir. Öncelikle karın ağrısı, halsizlik ve baş dönmesi gibi belirtilerle hastaneye başvuran kişilere kan testleri uygulanmaktadır. Kandaki antikorların yüksek çıkması halinde çölyaktan şüphe duyularak ince bağırsak biyopsisi yapılabilmektedir. Bu işlem kesin çölyak tanısı olmakla beraber hemen tedavi aşamasına geçilmelidir. Çölyak tedavisini meydana getiren en önemli unsurlar ise aşağıdaki gibidir;
[sp-related style=”light” id=”578″]
- Hastaya çölyak hakkında bilgilendirme sunulması,
- Bilgili ve deneyimli bir diyetisyenle iletişime geçilmesi,
- Yaşam boyu glutensiz diyete uyum sağlama,
- Disiplinli bir ekiple sürekli takip süreci,
- Çölyak dernekleri gibi sosyal destek gruplarına erişebilme,
- Beslenme eksikliklerinin tespit edilmesi,
- Bu eksikliklerin giderilmesi.
Çölyak tedavisindeki en önemli aşama, hastalık hakkında yeteri kadar uzman olan bir diyetisyenle koordineli hareket etmektir. Çünkü yaşam boyu çölyak diyetinde sadece ekmek tüketiminin bırakılması yeterli değildir. Pek çok gıda bu anlamda hastalar için yasaklanacaktır. İçeriğinde tahıl gluteni bulunan tüm gıdalar, yaşam boyu tüketilmeyeceği için glutensiz besin kaynaklarıyla ilgili doktorların hazırlayıp sunacağı diyete başlanacaktır.
Çölyak hastalığı daha çok genetik olarak aile bireylerine ortaya çıkmaktadır. Ayrıca tip 1 diyabet hastalığı, Down sendromu, Sjögren sendromu ve otoimmun hastalığı olan kişilerde daha rahat bir şekilde ortaya çıkabilir. 10 yaş ve üzerindeki çocuklarda da ortaya çıkabilen çölyak, ailesinde IgA yetmezliği olanlarda da görülebilmektedir.
Çölyak Hastalığı Tedavisi
Birçok kişinin çölyak hastalığının tedavisi var mı konusunda yaptığı araştırmalarda ömür boyu glutensiz diyet uygulamalarının olması gerektiğine dair bilgiler yer almaktadır. Tedavide öncelikle iki temel prensip bulunmaktadır. İlk prensip, çölyak nedenlerini ortadan kaldırmak ya da önlemektir. İkinci prensip ise hastalığın oluşturduğu eksiklikleri gidermektir. Bu eksiklikler genelde mineral, demir ve vitamin eksikliği olmaktadır. Elbette gluten içeren yiyecek ve içeceklerden bu dönemde sakınmak çok önemlidir.
Hastalığın tedavisi arpa, çavdar, buğday ve bu tahılları içeriğinde barındıran ürünlerden uzak kalmayı gerektiren çölyak diyetiyle başlamaktadır. Belirtildiği üzere yaşam boyu yapılması gereken çölyak diyetine, tanı konulmasının ardından diyetisyen ya da doktorlar tarafından sunulan talimatlarla birlikte hemen başlanması gerekmektedir.
[sp-related style=”light” id=”238″]
Tedavi süresince gluten içermeyen besinler tüketileceği için aşağıda sıralanan gıdalar, hastaların diyetinde sıkça yer alacaktır;
- Beyaz et, kırmızı et
- Balık ve yumurta
- Süt ve süt ürünleri
- Sebze ve meyveler
- Pirinç
- Mısır
- Patates
- Soya
Bu gıdalarla beraber diyette yer alacak olan bakliyatlar, toz şeker, zeytin, bal, reçel, baharatlar ve unsuz konserveler de glutensiz gıdalar arasındadır. Diyet süresince tüketilmemesi gereken besinler ise şu şekildedir;
- Yulaf
- Çavdar
- Arpa
- Buğday
- Hazır çorba
- Pane harcı ve çeşni içeren gıdalar
- Puding, dondurma, mayonez, ketçap, sakız, sirke ve çikolata gibi besinler
- Soslu ve tuzlu kuruyemişler
- Votka ve bira
- Unla kızartılmış balık ve tavuk
Çölyak hastaları dışardan satın aldığı ürünlerin öncelikle etiketine bakmalıdır. Çünkü günümüzdeki pek çok üründe gluten proteini yer almaktadır. Bununla birlikte gluten duyarlılığı olan kişiler de aynı sürece dikkat etmelidir. Bu konuda bir örnek verecek olursak, mısır glutensiz bir besin kaynağıdır. Fakat katkısız mısır unundan ekmek üretilmesi zor olduğu için bu ekmeklere buğday unu eklenebilmektedir. Buğday unu katılmayan ekmeklerin diğer ekmeklerle aynı fırında pişirilmesi de gluteni doğrudan bulaştırabilmektedir. O halde çölyak hastalığının tedavisi var mı araştırmasında öncelikle glutensiz diyetin devam ettirilmesi ve satın alınan hazır gıdalara dikkat edilmesi önemlidir.
Çölyak Tedavi Edilmezse Ne Olur?
Her hastalıkta olduğu gibi çölyakta da erken teşhis önemlidir. Bununla beraber hastalığın erken teşhisi sayesinde ince bağırsak başta olmak üzere diğer organlarda bazı hasarların oluşması engellenebilir. Fakat hastalığını tanı sürecinde 1940’lı yıllardaki ölüm oranının %12’ye kadar çıktığı unutulmamalıdır. Tedavi süreciyle beraber çölyaklıların yaşam beklentileri göz önünde bulundurulmalı ve yaşam kalitesi artırılmalıdır.
[sp-related style=”light” id=”570″]
Çölyak tanısı konulduktan sonra glutensiz beslenme başlamaktadır. Bu sayede hastalıkla ilgili olan yakınmalar da kontrol altına alınabilecektir. Ayrıca vücudun savunma mekanizması harekete geçerek oluşabilecek farklı hastalıkların önüne geçilebilir. Özellikle de otoimmün hastalıklar olan şeker hastalığı, göz ve ağız kuruluğu ve tiroid yetmezliği gibi hastalıklar, tedavi süreciyle birlikte engellenebilen hastalıklar arasındadır.
Özet olarak çölyak hastalığının tedavisi var mı sorusuna sunulan bu yanıtlarla beraber hastalığın tedavi edilmemesiyle oluşabilecek rahatsızlıklar aşağıdaki gibi sıralanmaktadır;
- Depresyon
- İnce ve kalın bağırsak hastalıkları
- Kısırlık
- Osteoporoz
- Düşük
- Büyümede gerilik
- K vitamini ve kalsiyum eksikliği
- Osteoporoz
- Lenfoma
Çölyaklıların Dikkat Etmesi Gerekenler
Çölyak hastaları öncelikle tükettiği gıdalara dikkat etmelidir. Sadece tüketimde değil farklı sektörlerdeki glutenli ürünlerden de uzak durmalıdır. Örneğin, gluten içerikli kozmetik ürünleri ve ilaçlar, çölyaklılarda ciddi etkiler oluşturabilir. Ayrıca çölyak hastalığı cerrahi operasyonlar, doğum, gebelik ve psikolojik sorunların ardından da tetiklenebilmektedir.
En çok genetik faktörlere bağlı olarak ortaya çıkan çölyak, fiziksel, çevresel ve psikolojik etkenlerle de belirti gösterebilmektedir. Her bireyde farklı şekilde seyreden bu hastalığın tanı koyma süreci de oldukça zordur. Bunun nedeni, çölyak hastalığının başlangıçta akla gelmemesidir. Oysa toplumumuzda çölyak hastası olan ancak bu durumun farkında olmayan milyonlarca kişinin varlığından söz edilmektedir.
[sp-related style=”light” id=”231″]
Çölyak hastalığıyla ilişkili olarak vücutta 300’den fazla belirti yaşanabilir. Bu belirtiler farklı hastalıkların da nedenli olabileceği için her kişideki semptomlar yine farklı şekillerde ortaya çıkabilmektedir. Hastalık, çocuklarda birtakım belirtileri beraberinde getirir. Kilo kaybı, ishal, kusma, diş sorunları, gelişme ve büyüme geriliği, hiperaktive, gaz ve karında şişkinlik gibi durumlar çocuklardaki çölyak belirtileridir. Erişkinlere bakıldığında ise nedeni açıklanamayan aksiyete, cilt sorunları, kemik erimesi, depresyon, eklem ağrıları, demir eksikliği ve yorgunluk gibi belirtiler yaşanmaktadır.
Sıralanan bu belirtilerin hissedilmesi halinde doktor kontrolüne başvurulmalıdır. Yapılacak kan testlerinin ardından kesin teşhis için ince bağırsak biyopsisine ihtiyaç duyulur. Bu sürecin ardından çölyak tanısı konulan kişi, glutensiz diyete başlar ve içeriğinde gluten olan herhangi bir besin tüketilmez. Çölyak başlangıcında vücutta eksik olan mineral ve vitaminler de diyet programına uzmanlar tarafından eklenebilir. Çölyak diyetinden sonraki düzelme dönemi de hastaların merak ettiği konular arasındadır. Çocuklarda 3 ile 6 aylık bir süreçte düzelme sağlanabilir. Erişkinlerde ise bu süreç birkaç yıl kadar uzun olabilir.
Sonuç olarak çölyak hastalığının tedavisi günümüzde sadece glutensiz diyet yapmaktır. Satın alınan gıdalarda glutensiz ibaresinin bulunması ve diğer kozmetik ürün ve ilaçların da aynı özenle seçilmesi gerekmektedir.