Gluten duyarlılığı ve çölyak hastalığı olanların glutensiz yiyecekler tüketmesi gerekiyor. Bu nedenle çölyak teşhisi konulan hastaların yaşam boyu glutensiz diyet yapması gerekecektir. Ayrıca glutenli yiyeceklerin de hangileri olduğunu bilerek uzmanların hazırladığı programlar aynen uygulanmalıdır. Genel olarak bu tür yiyecekler meyve ve sebzeler, beyaz ve kırmızı etler, süt ürünleri ve kuruyemiş gibi kategorilerden oluşmaktadır. Fakat her ürün grubu içerisinde dikkat edilmesi gereken gıdaların da olduğunu unutmayın. Yazımızın devamında tüm bu ürünleri sıralayacak ve aynı zamanda riskli görülebilen ürünleri de sizlerle paylaşmış olacağız.
Glutenin İnsan Sağlığına Etkisi
Glutensiz besinleri sıralamadan önce glutenin insan sağlığına nasıl etki ettiğinden bahsetmeliyiz. Öncelikle gluten buğday, yulaf, çavdar ve arpa gibi yiyeceklerde yer alan ve yiyeceklerin raf ömrünü uzatan bir proteindir. Günlük yaşamda tükettiğimiz her üründe glutenin varlığından söz edilebilir. Elbette glutensiz diyet yapacak olanların da bazı markaların ürettiği gıdalardan faydalanabildiğini söyleyebiliriz. Özellikle büyük marketlerde glutensiz ibaresi yer alan ürünler, bu kategoride incelenmektedir.
[sp-related style=”light” id=”525″]
Sağlıklı bireylerde ciddi sağlık sorunlarına neden olmayan gluten, çölyak hastaları için oldukça tehlikelidir. Yaşam kalitesini etkileyen bu protein aynı zamanda farklı sağlık problemlerine de neden olmaktadır. Bir çölyak hastası gluten içeren gıdalardan tükettiği zaman çok kısa sürede midede şişkinlik, karın ağrıları, ishal ve baş ağrısı gibi durumlarla karşılaşmaktadır. Bu sebeple de glutensiz yiyecekler konusunda oldukça hassas davranılmalıdır.
Glutensiz Yiyecekler Hangileri?
Glutensiz gıdalar konusunda ilk olarak kurubaklagillere örnek verebiliriz. Tamamı güvenilir olan kurubaklagiller ailesine ek olarak boza dışındaki tüm içeceklerin de glutensiz olduğu bilinmektedir. Elbette içecek reyonundan alışveriş yapmadan önce ürünlerin etiket kontrolünü yapmanız önemlidir. Yazımızın devamındaki alt başlıklarda bu konuyla ilgili tüm detayları bulabilirsiniz.
Glutensiz Yağ ve Çeşniler:
Bu kategoride margarin, tereyağı, bitkisel yağlar, salamura, limon, sirke, tuz, baharatlar, ev salçası ve domates suyu örnek olarak gösterilebilir. Ek olarak;
[sp-related style=”light” id=”167″]
- Saf zeytinyağı
- Ceviz yağı
- Otla beslenen hayvanların iç yağı
- Organik yağlar
- Tohum yağları da glutensiz yağlardandır.
Aynı kategorideki riskli gıdalar ise tatlandırıcılar, kabartma tozu, et suyu karışımları, hazır soslar ve bulyon küplerdir.
Glutensiz Tahıllar:
Glutensiz tahılları sıralayacak olursak;
- Kara buğday
- Glutensiz unla yapılan ekmek
- Patates unu
- Pirinç unu
- Pirinç
- Mısır
- Darı
- Soya fasulyesi
- Keten bitkisi şeklinde sıralanmaktadır.
Çapraz bulaşma riskine karşı paketlenmiş patates cipsleri, şişirilmiş pirinç ve mısır çevirmesi gibi ürünler satın almadan önce kontrol edilmelidir.
[sp_ad]
Glutensiz Süt Ürünleri:
Süt ürünlerinin tamamı güvenli bir şekilde tüketilebilmektedir. Yani bu ürünler glutensiz yiyecekler kategorisindedir. Ancak bazı riskli ürün grupları bulunmaktadır. Bunlar;
- Krem şanti
- Pudingler
- Damarlı peynir
- Dilimli peynirler
- Küf derili peynirler
- Milk Shake türü içecekler
- Eritilmiş peynir
- Koyu krema
- Hazır meyveli yoğurtlar şeklindedir.
Glutensiz Et ve Balık Ürünleri:
Et ve balık ürünlerinin tamamı güvenilir bir şekilde tüketilebilmektedir. Ancak bu konuda da bazı ürün gruplarının riskli olduğu unutulmamalıdır. Soğuk et, dilimlenmiş et ve sosisler, salam, konserve et, tuzlanmış sığır eti, et ya da balık bazlı hazır gıdalar, önceden pişirilmiş gıdalar gluten riskine karşı dikkatli bir şekilde satın alınmalıdır.
[sp-related style=”light” id=”511″]
Glutensiz Sebzeler:
Sebzeler arasında yeşil yapraklı olanların tamamı gluten içermemektedir. Örnek olarak sıralayacak olursak;
- Pazı
- Yonca filizi
- Brokoli
- Marul
- Ispanak
- Kıvırcık salata
- Brüksel lahanası
- Tere
- Pırasa
- Maydanoz
- Yeşil fasulye
- Soğan
- Rezene
- Pırasa şeklindedir.
Bu sebzelere ek olarak;
- Şalgam
- Salatalık
- Çin lahanası
- Mantar
- Enginar
- Sarımsak
- Beyaz lahana
- Kereviz
- Turp
- Su kestanesi
- Patlıcan
- Yeşil biber
- Domates de glutensiz yiyecekler arasında sıralanmaktadır.
Glutensiz Meyveler:
Çölyak hastaları meyveleri ölçülü bir şekilde tüketmelidir. Bu anlamda düşük değerlere sahip olan limon ve avokado, rahatlıkla tüketilebilir. Ek olarak ananas, kavun, mango, üzüm, papaya ve kuru erik gibi meyveleri de çölyaklılar tercih edebilir.
[sp-related style=”light” id=”505″]
Nişastalı Glutensiz Yiyecekler:
İçeriğinde nişasta olan ancak glutensiz olan yiyecekler aşağıdaki gibidir;
- Kinoa
- Ararot
- Teff
- Chia
- Keten tohumu
- Fasülyeler
- Soya
- Patates
- Pirinç
- Amaranth
Glutensiz Yiyecekler Sağlığa Yararlı mı?
Genel olarak glutensiz gıdaların elbette sağlığa yararlı içeriklerden oluştuğu söylenebilir. Fakat sağlıklı bireylerin sürekli olarak bu gıdalardan yararlanmaması da gerekir. Çünkü vücudun günlük 10 mg kadar gluten proteinine ihtiyacı vardır. Yani glutensiz yiyecekler her ne kadar sağlıklı da olsa çölyak tanısı konmamış ve glutensiz diyete başlama zorunluluğu olmayan bireyler tarafından daimi tüketim malzemesi olmamalıdır.
Glutensiz olan tüm gıdalara çoğu zaman yağ ve şeker ilavesi yapılabilir. Glutensiz gıdalar saf tahıllardan üretildiği için birçok kişi zayıflamak için glutensiz diyete başlamaktadır. Ancak bu durum tamamen doktor onayıyla kontrol edilmelidir. Vücuda gerekli olan karbonhidratların alınması için elbette tahıl ürünlerinin de tüketilmesi sağlıklıdır. Bu aşamada yeteri kadar ve düzenli beslenerek vücudun ihtiyacı olan protein ve mineralleri almaya devam edebilirsiniz.
[sp-related style=”light” id=”515″]
Glutensiz Yiyeceklerin Faydaları
Glutensiz yiyeceklerin vücut için çok sayıda faydası vardır. Ancak yukarıda da belirttiğimiz gibi çölyak tanısı konmadan sürekli glutensiz diyet tüketiminin sağlık açısından yararlı olmadığını ve ilerleyen süreçlerde çeşitli semptomlara sebep olacağını unutmayın. Sıralanabilecek faydalar şu şekildedir;
- Vücuttaki ödemlerin azalması sağlanır.
- Bağışıklık sistemini güçlendirir.
- Tiroid fonksiyonlarının düzenlenmesi sağlanır.
- Uykuyu düzenler.
- Hormon dengesi sağlanır.
- Psikolojik açıdan bireyleri daha iyi hissettirir.
- Kansızlık sorununa glutensiz gıdalar iyi gelir.
- Saç ve tırnakların daha güçlü olmasını sağlar.
- Depresyonu azaltır.
- Bölgesel yağlanmayı azaltır.